Уладзімір Дубоўка, "Родная мова, цудоўная мова"

 

Родная мова, цудоўная мова! 
Ты нашых думак уток і аснова! 

Матчын дарунак ад самай калыскі, 
ты самацветаў яскравая нізка. 
Кожны з іх барвы дзівосныя мае, 
вечным агнём зіхаціць – не згарае. 
Ты мне заўсёды была дапамогай, 
дзе б і якой ні хадзіў я дарогай. 
Чую ў табе перазвоны крыніцы, 
чую ў табе і раскат навальніцы, 
чую павевы зялёнага бору, 
водгулле працы на родным прасторы. 
Кажнай драбнічкай ты варта пашаны, 
кожнае слова вякамі стварана. 
І на вякі яно жыць застаецца, 
вечнае так, як народнае сэрца.

​

 

 

Рыгор Барадулін, "Беларускае слова"

 

Беларускае слова ад спеву,
Бо спявае ў ім даўніна.
Беларускае слова ад гневу,
Ад Ярылы, ад Перуна.
 
Беларускае слова ад ласкі —
Сведчаць вусны ды салаўі, —
Не наймаліся ні ў падпаскі,
Ні ў падбрэхічы, ні ў халуі.
 
Беларускае слова ад злосці
Да няпрошаных прыбышоў,
Асалоду п’е з чараў мілосці,
Медавуху духу — з каўшоў.
 
Беларускае слова ад славы,
Ад ракі, дзе светлае дно.
Госці ўстануць з застольнай лавы,
Як у хату зойдзе яно.
 
Беларускае слова ад Бога.
Слову нашаму Бог дапамог.
Хто не любіць яго, ад таго
Назаўсёды адвернецца Бог!

​

 

 

Еўдакія Лось, "Не чакайце, што буду хваліцца..."

 

Не чакайце, што буду хваліцца
Перад іншымі мовай маёй.
Хіба хваліцца з лесу крыніца,
Што грымотней яна за прыбой?

Той, хто любіць папраўдзе, ён ціха
Слова роднае ў сэрцы спяліць,
Беражэ ад пагарднага ліха:
Калі слову, то й сэрцу баліць...

​

 

 

Леанід Дайнека, "Беларусь, ты не забыта..."

 

Беларусь, ты не забыта.
У душы, як Божы знак:
Хата… Канюшына… Жыта…
Бульба… Бусел… Шпак…
Мроя… Хлопец закаханы…
Цемра… Шлях дамоў…
Беларусь, ты збудавана
З беларускіх слоў!

​

 

 

Алесь Бачыла, "Матчына мова"

 

Жывое ў вяках беларускае слова –
Народа душа і народа хвала.
Цябе абзывалі “мужыцкаю мовай”,
А нам жа ты матчынай мовай была.
 
І самай прыгожай, і самаю мілай,
Той маці, што шыла нам світкі з радна,
Што ўлетку на рэчцы палотны бяліла,
А ўвосень авёс дажынала адна.
 
Той маці, што зімамі кросны снавала,
Што з самай калыскі, як толькі магла,
Сумленнасці, праўдзе, дабру навучала,
Старанна ад розных хвароб берагла.
 
Прыеду дадому... І што за праява...
Пачую гаворку, ці песню, ці верш –
Здаецца са мной размаўляеш ласкава,
І сцежкаю поруч са мною ідзеш.
 
У маках чырвоных гарыць прыгуменне...
О матчына мова! Маленства вясна!
Ніколі ніхто мне цябе не заменіць,
Бо ты, як і маці, на свеце адна.

​

 

 

Ларыса Геніюш, "Мова мая"

 

Засумавала ўсё, што сэрцу блізка,
вятры іначай, жаласна гудуць…
Мову маю, быццам дзіця з калыскі,
бы маці родную, прадчасна ў дол кладуць…
 
Сум па дарогах, па галлі вярбовым,
сум у вачох, трывожны болю цень…
Ўжо не смяецца, толькі хмурыць бровы
бяссонечны наш беларускі дзень.
 
Ёсць саранча, што аб’ядае дрэвы,
i буры, здольныя зь зямлёю ўсё зраўнаць…
За што табе, мой ціхі Краю спеўны,
з грудзёў магутных душу вырываць?
 
Наш вечны зніч, ручво крыві гарачай,
бурліш дняпроўскай хваляй праз вякі,
з табой жывем, з табой нас свет убачыў,
са слоў тваіх паэты ўюць вянкі.
 
Мова мая, наш чысты твар нявінны,
з табой не ўстыд нам выйсці да людзей,
падбітая у родных каляінах,
прыдушана ля матчыных грудзей…
 
Без крыўд чужых, а з крыўдамі сваімі,
прачыстая, гатовішся на крыж,
патоптана, распятая чужымі,
малітваю на вуснах нам дрыжыш.
 
Мы стаімо, Пятры і Магдалены,
Пілаты рукі вымылі ў крыві…
Мова мая, народу скарб нятленны,
мова мая, ўваскросні і жыві!

​

 

 

Анатоль Грачанікаў, "Мова"

 

Мова...
Родная мова
У марах, у песнях, у снах.
Мае ў ёй кожнае слова
Свой колер, і смак, і пах.
Зліваюцца гукі ў словы
I ў рэчышча роднай мовы,
Як рэкі ў мора, цякуць,
I думкі мае плывуць
На хвалях і дзён, і начэй
Да сэрцаў людскіх і вачэй.

​

 

 

Максім Танк, "Родная мова"

 

З легендаў і казак былых пакаленняў, 
З калосся цяжкога жытоў і пшаніц, 
З сузор’яў і сонечных цёплых праменняў, 
З грымучага ззяння бурлівых крыніц, 
З птушынага шчэбету, шуму дубровы, 
I з гора, і з радасці, і з усяго 
Таго, што лягло назаўсёды ў аснову 
Святыні народа, бяссмерця яго,— 
Ты выткана, дзіўная родная мова. 
Няма на зямлі таго шчасця і гора, 
Якога б ты нам перадаць не магла. 
Няма такіх нетраў, глыбокага мора 
I гор, праз якія б ты не правяла 
Мяне на радзіму, туды, дзе сягоння 
Стаіць акрываўлены вораг з пятлёй 
Над спаленай хатай, над родным загонам, 
Над будучыняй і над песняй маёй,— 
Над тым, што было і што век будзе вольным. 
Народ пранясе цябе, родная мова, 
Святлом незгасальным у сэрцы сваім 
Праз цемру і годы змаганняў суровых. 
Калі ж ападзе і развеецца дым 
I нівы васкросшыя закаласяцца,— 
Ізноў прашуміш ты вясновым дажджом, 
Ізноў зазвініш ты у кожнай у хаце, 
Цымбалам дасі іх сярэбраны гром 
I вусны расквеціш усмешкай дзіцяці.

​

 

 

Наталля Арсеннева, "Роднай мове"

 

Нашая мова, пявучая мова,
Голас народа знямелы амаль,
Нашая годнасць i прашчураў слова,
Наша ахвяра, наш смутак i жаль.
 
Ты - наша песня i вечная ода
Богу, якi нам цябе падарыў -
Заваяваная разам з народам,
Страцiла лепшых сыноў без пары.
 
Ты - наша сэрца, крынiца жывая,
Сiмвал жыцця ў сутарэннях турмы…
Цiха канае крынiца святая,
Спынiцца сэрца, загiнем i мы.
 
Нашая казка, легенда сiвая,
Велiчы сведка i мужных баёў,
Родная мова, пакуль ты жывая,
Будзе жыць й люд беларускiх краёў.

​

 

 

Сяргей Чыгрын, "Кажыце сваяцтва, а не радство..."

 

Кажыце сваяцтва, а не радство
Кажыце сваяцтва, а не радство,
Кажыце краса, пекната, хараство,
І дабрыня, меншыня, меншыня —
Кажыце, пакуль вам падказваю я.
Адметны кажыце і адмысловы —
Такія прыгожыя родныя словы.
Кажыце круцёлка, а не вяртушка,
Кажыце ваяка, жаўнер і ваяр,
Ялінка, ядловец, юшка і яр.
Малы і малеча, а не малыш,
І вельмі прыгожае слова спаміж.
Забудзьце ляднік, а ёсць наша — лядоўня,
Трайняты кажыце заўжды, а не тройня.
Крумкач ці груган, ды толькі не воран
Кажыце, калі ён лятае над борам.
Ёсць плата, вядома, а не плацеж.
Ды куфлем піва суседа пацеш.
Пасля пачастуй баханкай хлеба,
А не буханкаю — гэтак не трэба.
Кажыце, што ў збан малако наліваецца,
Але не жбан ці жбанок падстаўляецца.
Не загавор вы кажыце, а змова —
На словы багатая родная мова.
Ёсць слова наросхрыст — не нараспашку,
Сарочку сваю апрануць — не рубашку.
Ёсць слова паспешлівы — ды не таропкі,
Нялёгка прайсці праз горы і сопкі.
Ёсць слова таннець — не дзешавець...
Нам блізкія словы лягчэй зразумець.
На іх і трымаецца родная мова —
Таму беражыце яе кожнае слова!

​